بررسی چالش‌های داخلی فراروی صنعت بیمۀ کشور در شرایط بحرانی؛ مطالعۀ موردی رشتۀ بیمۀ آتش‌سوزی در شرکت بیمۀ آسیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر کل حراست بیمه ایران

2 مدرس و پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین (علیه السلام )

چکیده

امروزه عوامل متعددی ازجمله مشکلات قانونی و محیطی و فرهنگی، باعث عدم توسعۀ صنعت به ویژه بیمۀ آتش­سوزی و زلزله در ایران و فقدان تأمین بیمه­ای و امنیت جامعه گردیده است. از سوی دیگر شرایط و ناهنجاری­های قابل شمارش و مشاهده در ساختار ایمنی همه­جانبه شهر تهران به­گونه­ای است که بیم آن می­رود کلان­شهر تهران در اثر بروز بلایای طبیعی ازجمله زلزله و یا بروز حوادث و آتش­سوزی­های در سطح بحران، دچار خسارات مالی و جانی سنگین و جبران­­ناپذیری شده و شرکت‌های بیمه را با چالش­ها و مشکلات عدیده­ای مواجه سازد. این تحقیق، باهدف شناسایی و تعیین چالش­های داخلی فراروی صنعت بیمه کشور به­ویژه شرکت بیمه آسیا در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران در شرایط بحران با استفاده از روش کتابخانه­ای و پیمایشی و توزیع پرسش­نامۀ محقق­ساخته بین کارشناسان و خبرگان صنعت بیمه و کارکنان باسابقه و تحصیل‌کردۀ شرکت بیمۀ آسیا، صورت گرفته است. آمار و داده­های گردآوری‌شده با استفاده از نرم­افزار SPSS تحلیل‌شده و نتایج تحقیق نشان می­دهد که حوزه­های اقتصادی، فرهنگی، برنامه­ریزی و مدیریتی، اجتماعی، سیاسی و قانون­گذاری، منابع انسانی و فناوری، در ایجاد آسیب­ها و چالش‌های داخلی صنعت بیمۀ کشور(شرکت بیمۀ آسیا) در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران در شرایط بحرانی تأثیرگذار می­باشند. همچنین مشخص گردید که چالش­های ایجادشده، پیامدها و تبعات منفی و زیان­باری را برای این صنعت و به ویژه رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی در شهر تهران به همراه دارند که به­منظور مقابله با این پیامدها، راه­کارهایی در هر یک حوزه­های شناسایی­شده ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Internal Challenges Facing Iran's Insurance Industry in Critical Conditions - Case Study of Fire Insurance in Asia Insurance Company

نویسندگان [English]

  • Hamid Ramazani 1
  • Hamid Alavivafa 2
1 Master in Crisis Management, Imam Hossein Comprehensive University
2 Master in Crisis Management, Imam Hossein Comprehensive University
چکیده [English]

Nowadays, various factors, including legal, environmental, and cultural issues, have led to lack of development in the insurance industry, especially with regard to fire and earthquake insurance in Iran, and difficulty in providing security in society. In addition, the numerous conditions and irregularities that are clearly evident in Tehran's comprehensive safety structure are such that it is feared that this metropolis would suffer heavy and irreparable financial and human losses in the event of natural or man-made disasters such as earthquakes or crisis-level fires, causing insurance companies to face huge challenges and problems. This study aims to identify and determine the internal challenges facing Iran's insurance industry, in particular Asia Insurance Company regarding the issue of fire insurance in the city of Tehran in critical conditions. The research was carried out through the study of related literature and the distribution of a well-defined questionnaire among experts of the insurance industry and experienced and well-educated employees of Asia Insurance Company. Statistics and collected data are then analyzed using the SPSS software. Results show that factors stemming from different fields, including economy, culture, planning and management, the social domain, politics and legislation, and human resources and technology, influence the creation of internal challenges and damages in the insurance industry. It is also determined that these challenges bear negative consequences for this industry, especially in the field of fire insurance in the city of Tehran, hence there are solutions proposed for these challenges in each identified field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crisis
  • Insurance industry
  • Fire insurance

اصل مقاله

مقدمه

تغییرات در حال پیشرفت در فناوری، جمعیت‌شناسی و نیازها و انتظارات مصرف­کنندگان مختل شدن عملکرد صنعت بیمه را به دنبال دارد. همراه با تحولات نظارتی و مالی اخیر، این تغییرات منجر به اعمال فشار شدیدی بر روی مدل­های کسب‌وکار سنتی گردیده است. لذا بسیاری از بیمه­گران با تجدیدنظر در عملیات داخلی و استراتژی­های کسب‌وکار خود سعی در مقابله با این چالش دارند، اما سرعت تغییر در خارج از صنعت بی‌وقفه بوده و حتی شرکت­های فعال نیز در تلاش هستند تا مطابق با آخرین روش‌ها و فناوری پیشرفته به فعالیت خود ادامه دهند(گزارش مؤسسه PWC،  2017).

یکی از مسائل مهم در عصر حاضر، رشد سریع شهرنشینی و به‌تبع آن توسعۀ کالبدی شهرها است. این مسئله عموماً با گسترده­ترین دخالت­های نسنجیده انسانی در محیط­های طبیعی ازجمله ساخت‌وسازهای بی­رویه در حریم گسل­ها، عدم وجود و یا بی­توجهی به ضوابط و استانداردهای ساخت‌وساز و بسیاری دیگر از عواملی بوده که موجب شده بحران­های حاصل از سوانح طبیعی تشدید شود(آزموده و همکاران، 1385).

شرایط و ناهنجاری­های عدیدۀ مشهود در ساختار ایمنی همه­جانبۀ شهر تهران، به‌گونه‌ای است که کلان­شهر تهران، نابودی و یا سوختن خود را در اثر بروز بلایای طبیعی ازجمله زلزله و یا بروز حوادث و آتش­سوزی­های در سطح بحران، ساخته‌وپرداخته می­نماید. یکی از ضروری­ترین اقدامات و مسائل، به­کارگیری اصول مدیریت بحران به‌منظور کاهش مخاطرات، آمادگی، مقابله و بازسازی است.

متأسفانه در کشور ما، مشکلات قانونی و محیطی و عدم شناخت کافی مردم و عدم‌حمایت‌های مسئولین دولتی، باعث عدم توسعۀ این صنعت و فقدان تأمین بیمه­ای و امنیت جامعه شده و شرکت­های بیمه را با چالش­ها و مشکلات عدیده­ای مواجه ساخته است. آنچه مسلم است این است که صنعت بیمه و به ویژه بیمۀ آتش­سوزی و زلزله در بسیاری از کشورهای جهان بسیار پیشرفته و توسعه­یافته­تر است. ولی صنعت بیمۀ ایران باوجود سابقۀ طولانی خود از این قافله بسیار عقب‌مانده و همچنان توسعه­نیافته به نظر می­رسد. بیمۀ آتش­سوزی و زلزله و سیل در کشور ما فراگیر نیست و مردم تمایلی برای خرید این بیمه­ها ندارند. لذا در این راستا بررسی و شناخت آسیب­ها و چالش­های داخلی صنعت بیمه در این رشته­ها در شرایط بحرانی ازنظر قانونی و محیطی ضروری به­نظر می­رسد.

از آنجایی که عدم آشنایی با عوامل ایجادکنندۀ مشکلات و چالش­های صنعت بیمه خصوصاً در رشتۀ آتش­سوزی، می­تواند در شرایط بحرانی موجب وارد آمدن خسارات هنگفت به شرکت­های بیمه‌شده و حتی به ورشکستگی آن­ها بیانجامد، لذا انجام تحقیقی جامع به­منظور بررسی چالش­ها و مشکلات این صنعت و به­خصوص بیمۀ آتش­سوزی و زلزله در شهر تهران در شرایط بحرانی ضروری به­نظر می­رسد. همچنین انجام این تحقیق می­تواند در توسعۀ علم و دانش در حوزۀ مدیریت بحران در صنعت بیمه نقش مؤثری ایفا نماید. با در نظر گرفتن این موضوع که بیشترین سهم فروش شرکت­های بیمه از محل بیمه­های اجباری نظیر شخص ثالث هست و این رشته نیز برای شرکت‏های بیمه سودآور نیست، لذا بررسی و شناخت عوامل مؤثر در ایجاد این چالش­ها می­تواند به شرکت­های بیمه در شناسایی مشکلاتشان کمک نموده و منجر به اتخاذ تصمیم­های درست و مناسب از سوی مدیران و مسئولان در جهت رفع چالش­ها خواهد شد.

این تحقیق ازلحاظ طرح تحقیق در زمرۀ تحقیقات تحلیل محتوا و ازلحاظ هدف تحقیق در زمرۀ تحقیقات کاربردی دسته­بندی می­گردد، و هدف از انجام آن، شناسایی و تعیین آسیب­ها و چالش­های داخلی فراروی صنعت بیمۀ کشور(شرکت بیمۀ آسیا) در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران در شرایط بحرانی است که بامطالعه و بررسی کتب و نشریات و پژوهش‌های به‌عمل‌آمده در این زمینه و با استفاده از روش پیمایشی و توزیع پرسش‌نامۀ محقق ساخته بین کارشناسان و خبرگان صنعت بیمه و کارکنان باسابقه و تحصیل‌کردۀ شرکت بیمۀ آسیا، صورت گرفته است.

سؤال اصلی تحقیق «آسیب­ها و چالش­های فراروی صنعت بیمۀ کشور(شرکت بیمۀ آسیا) در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران در شرایط بحرانی کدام‌اند؟» می‌باشد که به‏منظور دستیابی به پاسخ این سؤال، فرضیه اصلی تحقیق بدین گونه مطرح‌شده است: «بین عرصه­های خارجی و داخلی شرکت­های بیمه و آسیب­ها و چالش­های فراروی صنعت بیمۀ کشور(شرکت بیمۀ آسیا) در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران رابطۀ معناداری وجود دارد».

مروری بر ادبیات تحقیق

بیمۀ آتش­سوزی

بیمۀ آتش­سوزی یکی از قدیمی­ترین رشته­های بیمه­ای است که از قرن هفدهم تا قرن نوزدهم میلادی به­تدریج شناخته‌شده و شکل گرفته است. سابقه­ای بیمۀ آتش­سوزی در جهان بیش از 300 سال هست و پیشینۀ آن در ایران به حدود یک قرن می­رسد(کریمی، 1392).

عملکرد صنعت بیمۀ کشور در رشتۀ آتش­سوزی در سال­های 95-1394

براساس آمارهای سال 1394 و 1395، تعداد بیمه­نامۀ صادره در رشتۀ آتش­سوزی در سال 1395 نسبت به سال 1394 62/7% رشد داشته و متعاقب آن تعداد خسارت پرداختی در این رشته در سال 1395 نسبت به سال 1394 08/8% رشد داشته است. همچنین حق­بیمۀ تولیدی در رشتۀ آتش­سوزی در سال 1395 نسبت به سال قبل 8/12 درصد و خسارت واقع‌شده در این رشته در سال­ 1395 نسبت به سال گذشته 16/44 درصد رشد داشته است (جدول 1.گزارش آمار اولیۀ عملکرد رشته­های بیمه در سال 1395).

جدول 1. عملکرد صنعت بیمۀ کشور در رشتۀ آتش­سوزی در سال­های 95-1394

 

1394

1395

نرخ رشد (%)

سهم از بازار (%)

تعداد بیمه­نامه صادره

2.550.445

2.740.068

62/7

67/4

تعداد خسارت پرداختی

39.506

42.700

08/0

13/0

حق بیمۀ تولیدی

10.801.20 (میلیارد ریال)

11.168.521

8/12

4.03

خسارت پرداختی

3.940.2 (میلیارد ریال)

5.067.383

16/44

2.81

(منبع: گزارش عملکرد رشته­های بیمه در سال­های 1394 و 1395)

 

چالش­های شرکت­های بیمه در رشتۀ آتش­سوزی

ازجمله چالش­های شرکت­های بیمه در رشتۀ آتش­سوزی می­توان به موارد زیر اشاره نمود:

  • پوشش بیمه­ای و کم بیمه­گی: موضوع کم بیمه­گی به‌منزله چالش اصلی رشتۀ آتش­سوزی محسوب می­شود. ازآنجاکه منازل مسکونی، مجموعه­های تولیدی و صنعتی الزامی به خرید بیمه ندارند معمولاً یا با حداقل سقف تعهدات بیمه می­خرند یا اصلاً پوشش بیمه­ای ندارند که در این‌گونه موارد هنگام خسارت متأسفانه سرمایۀ ملی از بین می­رود یا مالکان دچار زیان هنگفتی می­شوند.
  • بیمه عدم­النفع: توقف فعالیت­ها و وقفه در ایفای تعهدات زیان­های غیرمستقیمی را به فعالان اقتصادی تحمیل می­کند که صنعت بیمه می­تواند با بیمه­نامۀ عدم­النفع آن را نیز جبران کند؛ اما متأسفانه سهم آن در بازار بیمه کشور ناچیز و تقریباً نزدیک به صفر درصد است.
  • عدم شفافیت مالی: اولین شرط برای صدور بیمه عدم­النفع وجود صورت­های مالی شفاف است. بیمه عدم­النفع نیازمند داده­های درست از کسب‌وکار و سود و هزینه­ها است که معمولاً صاحبان شرکت­ها با ارائه آن­ها مخالف هستند یا حتی در بسیاری از مواقع صورت­های مالی از شفافیت کافی برخوردار نیست، به همین دلیل این بیمه با تمام مزایایی که دارد سهمی در پرتفوی صنعت بیمه ندارد(اکبرپور، 1394).
  • تخفیف­های غیرفنی: تخفیف­های غیرفنی یکی از اساسی­ترین چالش­های رشتۀ آتش­سوزی است. ارائۀ نرخ­های غیرفنی و فاقد محاسبات اکچوئری و نرخ­شکنی­های غیراصولی در رشتۀ آتش­سوزی، شرکت­های بیمه را با مشکل مواجه می­سازد(مقرب، 1394).
  • آزادسازی تعرفه­ها: آزادسازی تعرفه­ها و رقابت با ابزار قیمت بدون نگاه فنی و کارشناسی و ارزیابی دقیق از ریسک موجب شده که سهم صنعت از رشتۀ آتش‏سوزی در پرتفوی بیمه­گران کمتر از 5 درصد باشد که حکایت از نداشتن پوشش بیمه­ای یا کم­بیمه­گی در صنعت کشور دارد. در حوزۀ آتش­سوزی آزادسازی نرخ­ها، حق­بیمه­ها را به‌شدت کاهش داده و طبیعی است در بازۀ زمانی بلندمدت نسبت خسارت این رشته افزایش می­یابد و بیمه­گران در ایفای تعهدات خود با مشکل مواجه می­شوند(رضایی، 1394).

عوامل مؤثر بر چالش­های شرکت­های بیمه در رشتۀ آتش­سوزی

در این تحقیق سعی شده است که عوامل مؤثر بر بیمۀ آتش‌سوزی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته و با مقایسه آن­ها در عمل بتوان با لحاظ داشتن آن‌ها به فراخور اهمیت هر یک اقدامات مقتضی جهت پیشبرد مناسب بیمه‌های آتش‌سوزی در کشور را به انجام رسانید.

به‌طورکلی اگر بخواهیم علل تأثیرگذار بر بیمه‌های آتش‌سوزی را نام ببریم می‌توانیم به عوامل خارجی و داخلی شرکت­های بیمه و عوامل ایمنی اشاره کنیم(نمودار 1).

 

 

نمودار 1. عوامل مؤثر بر ایجاد چالش­های بیمۀ آتش­سوزی

3. شرکت بیمۀ آسیا

شرکت بیمۀ آسیا[1] به­عنوان بزرگ‌ترین شرکت بیمۀ خصوصی کشور در حال حاضر با بیش از 100 شعبه و ادارۀ پرداخت خسارت و حدود 2700 نمایندگی حقیقی و حقوقی در سراسر کشور در انواع رشته­های بیمه­های زندگی، غیرزندگی و اتکایی مشغول فعالیت است. در سال 1394 سهم شبکۀ فروش شرکت بیمۀ آسیا از حق بیمۀ تولیدی 2/91 درصد بوده است(سالنامۀ آماری بیمه مرکزی، 1394).

به­منظور واکاوی مشکلات و چالش­های شرکت بیمۀ آسیا در رشتۀ آتش­سوزی، به بررسی عملکرد این شرکت در یازده‌ماهه سال 1395 و مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل پرداخته‌شده است(جدول 2).

جدول 2. عملکرد شرکت بیمۀ آسیا در رشتۀ آتش­سوزی/ یازده ماه اول 95-1394

 

تعداد

بیمه­نامه

حق بیمۀ تولیدی

سهم از پرتفوی

تعداد

خسارت

خسارت پرداختی

نسبت خسارت

1394

190.255

763.925

5.8%

2.659

313.280

41.0%

1395

196.326

875.909

5.2%

2.724

390.014

44.5%

تغییرات نسبت به مدت مشابه سال گذشته

3.2%

14.7%

-

2.4%

34.5%

3.5%

(منبع: آمار استخراجی مرکز طرح و توسعه بیمۀ آسیا، 1395)

همچنین گزارش کلی عملکرد شرکت بیمۀ آسیا در صدور بیمه­نامه و خسارت رشتۀ آتش­سوزی در استان تهران در جداول 3 و 4 آمده است.

جدول 3. گزارش کلی خسارت براساس استان صدور بیمه­نامه و رشتۀ بیمه­ای- تجمیعی

رشتۀ بیمه­ای

تعداد خسارت

مبلغ خسارت

نسبت خسارت به کل رشته­ها

آتش­سوزی مسکونی بلندمدت

1

4.434.000

0

انبار

29

8.654.305.000

0

مجتمع مسکونی

46

2.103.337.663

0

آتش­سوزی مسکونی

443

4.539.399.266

0

آتش­سوزی ـ زلزله

1

7.000.000

0

آتش­سوزی صنعتی

53

34.933.561.545

1

آتش­سوزی غیر صنعتی

253

106.138.476.447

2

جمع کل

826

156.380.513.921

 

(منبع: آمار استخراجی مرکز طرح و توسعه بیمۀ آسیا، 1395)


 

جدول 4. گزارش کلی صدور براساس استان صدور و رشتۀ بیمه­ای ـ تجمیعی
 

رشتۀ

بیمه­ای

تعداد صادره

حق بیمۀ صادره

تعداد اضافی

حق بیمۀ اضافی

تعداد برگشتی

حق بیمۀ برگشتی

جمع کل حق­بیمه

درصد پرتفوی

آتش­سوزی مسکونی بلندمدت

17

17.160.000

0

0

0

0

17.160.000

0

انبار

3.105

100.884.548.540

740

13.203.185.440

833

19.136.432.025

94.951.301.955

1

مجتمع مسکونی

675

9.913.350.310

43

144.122.760

18

205.330.490

9.852.142.580

0

آتش­سوزی مسکونی

10.028

37.503.162.634

352

1.505.824.140

288

509.763.975

38.499.222.799

0

آتش­سوزی و زلزله

2.263

1.010.520.705

0

0

0

0

1.010.520.705

0

آتش­سوزی صنعتی

1.341

144.417.358.376

262

6.768.176.937

157

12.893.995.528

138.291.539.785

1

آتش­سوزی غیر صنعتی

14.797

257.116.281.425

977

15.079.104.720

673

10.807.160.807

261.388.225.338

2

دفترچه آتش‌سوزی

42

7.130.000

0

0

0

0

7.130.000

0

آتش­سوزی طرح اصناف

65

49.076.931

0

0

0

0

49.076.931

0

جامع منازل مسکونی

25

202.216.830

3

477.120

0

0

202.693.950

0

آتش­سوزی  پارسه (سرقت)

238

129.134.600

0

0

0

0

129.134.600

0

جمع کل

32.596

551.249.940.351

2.377

36.700.891.117

1.969

43.552.682.825

544.398.148.643

100

(منبع: آمار استخراجی مرکز طرح و توسعه بیمۀ آسیا، 1395)


تحلیل وضعیت فعلی شرکت بیمه آسیا

در این تحقیق، به­منظور تحلیل وضعیت فعلی شرکت بیمه آسیا از روش تحلیل SWOT استفاده شده است. تحلیل SWOT ابزاری کارآمد برای شناسایی شرایط محیطی و توانایی­های درونی سازمان است. پایه و اساس این ابزار کارآمد در مدیریت استراتژیک و همین­طور بازاریابی، شناخت محیط پیرامونی سازمان است (عظیمی، 1394).

نقاط قوت و نقاط ضعف محیط داخلی برای تدوین استراتژی‌های شرکت بیمۀ آسیا به‌صورت خلاصه در جدول 5 ذکر شده است (رشیدی، 1393).

جدول 5. نقاط قوت و نقاط ضعف محیط داخلی برای تدوین استراتژی‌های شرکت بیمۀ آسیا

نقاط قوت (S)

نقاط ضعف (W)

ü     گستردگی شبکۀ فروش؛

ü     تخصص بیمه­ای مدیران ارشد؛

ü     خدمات پس از فروش؛

ü     تنوع خدمات بیمه­ای؛

ü     سیستم یکپارچۀ نرم­افزاری؛

ü     ظرفیت نگهداری و ذخایر شرکت؛

ü     ویژگی‌های فردی نمایندگی­ها؛

ü     بیمه­های اتکایی واگذاری.

-      نسبت سود به دارایی، نسبت نقدینگی به بدهی، نسبت سود به فروش، نسبت سود به سرمایه؛

-      مدیریت پرتفوی سرمایه­گذاری؛

-      بهره­وری نیروی انسانی، آموزش منابع انسانی؛

-      نظام کنترل سازمانی، ساختار سازمانی شرکت؛

-      سیستم­های ارزیابی عملکرد کارکنان و جبران خدمات کارکنان؛

-      توان کارشناسی تحلیل فرصت­های سرمایه­گذاری؛

-      زیرساخت شبکه؛

-      تبلیغات شرکت؛

-      حاکمیت شرکتی؛

-      تعداد زیاد کارکنان؛

-      تجزیه‌وتحلیل بازارهای هدف؛

-      استخراج نرخ فنی؛

-      سودآوری سرمایه­گذاری­های موجود؛

-      خلاقیت در ارائه خدمات جدید بیمه­ای، فروش بیمه­نامه­های الکترونیکی؛

-      نقد شوندگی سرمایه­گذاری­های انجام‌شده؛

-      مرکز اطلاعات؛

-      فرهنگ و نیروی انسانی تحقیق و توسعه.

مدل­های مدیریت بحران

ﻓﺮﺍﮔﺮﺩ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺘﻨﻮﻉ، ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ، ﻣﺒﻬﻢ ﻭ چندبعدی ﺑﺤﺮﺍﻥ­ﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ. لذا ﺻﺎﺣﺐ­ﻧﻈﺮﺍﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺭﺍ ﻃﺮﺡ ﻭ ﺑﺴﻂ ﺩﺍﺩﻩ­ﺍﻧﺪ که ﺑﻪ ساده شدن ﻓﺮﺍﮔﺮﺩﻫﺎﻯ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻛﻤﻚ ﻣﻰ­ﻛﻨﻨﺪ. در این تحقیق برخی از مدل­ها و ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻯ ﻣﻄﺮﺡ­ﺷﺪﻩ در زمینۀ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ معرفی شده­اند:

  • ·       مدل تیری[2] و میتراف: مدیریت اثربخش بحران سازمانی، جدا از نوع بحران، شامل اداره کردن پنج مرحله مشخص است که بحران‌ها طی می‌کنند: شناسایی یا ردگیری علائم؛ آمادگی و پیشگیری؛ مهار ویرانی؛ بهبود و یادگیری.
  • ·       مدل لهچات[3]: چرخۀ مدیریت بحران را به پنج مرحله به شرح زیر تقسیم می­کند: مرحلۀ انتظار یا پیش­بینی؛ مرحلۀ اعلام خطر؛ مرحلۀ نجات؛ مرحلۀ رهاسازی، عادی­سازی و امداد و مرحلۀ بازسازی و نوتوانی.
  • ·       مدل ﻣﻚ ﻛﺎﻧﻜﻰ[4]: در الگوی سادۀ مدیریت بحران، آن را شامل چهار مرحلۀ ﭘﻴﺶ­ﺑﻴﻨﻰ؛ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ؛ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ و ﺍﺟﺮﺍﻯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ می­داند.
  • ·       مدل جامع فینک[5]: مدل مدیریت بحران فینک از چهار مرحلۀ شناسایی علائم اولیه؛ مرحلۀ حاد؛ مرحلۀ مزمن و مرحلۀ تجزیه‌وتحلیل تشکیل شده است.
  • ·       مدل شش ﻣﺮﺣﻠﻪ­ﺍﻯﻟﻴﺘﻞ­ﺟﺎﻥ[6]: ﭼﺎﺭﭼﻮﺑﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﻫﻨﻤﻮﺩﻫﺎﻯ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻰ­ﺩﻫﺪ که مراحل آن عبارت‌اند از: ﻃﺮﺍﺣﻰ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ؛ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ گروه ﻣﻨﺎﺳﺐ؛ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ­ﺩﻫﻰ گروه ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﺷﺒﻴﻪ­ﺳﺎﺯﻯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺤﺮﺍﻥ­ﺯﺍ؛ ﻃﺮﺍﺣﻰ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮﻯ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺤﺮﺍﻧﻰ؛ تهیه و تنظیم ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺗﻨﻈﻴﻢ و به‌کارگیری ﻣﺤﺘﻮﺍﻯ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ یادشده.
  • ·       مدل دو بخشی[7]: در یک الگوى تقریباً جامع و کاربردى فراگرد کلى، مدیریت بحران شامل یک سرى مراحل مأموریتى و اقدامات پشتیبانى است. مراحل مأموریتی شامل مراحل: پیش­بینی؛ پیشگیری؛ مقابلۀ عادی؛ مقابلۀ ویژه و ترمیم و بازسازی می­شود. اقدامات ویژه شامل: عملیات روانی در بحران؛ اطلاعات در بحران؛ برآورد اجتماعی در بحران و حفاظت اطلاعات می­گردد.
  • مدل جامع بحران[8]: بر مبناى چرخة حیات بحران و نیز مراحل مختلف آن، الگویى مفهومى موسوم به الگوى جامع مدیریت بحران را ارائه نموده­اند که به نظر مى­رسد به‌نوعی دربرگیرندة تمامى الگوهاى مطرح شدة قبلى باشد. فراگرد مدیریت بحران در الگوى چرخى شکل از چهار مرحلة قبل، شروع، حین و پس از بحران تشکیل شده است که هر یک از این مراحل در این الگو، مدیریت خاص خود را مى­طلبد و بر اداره و نحوة مدیریت مرحلة بعد از خود اثر مى­گذارد.

پیشینۀ تحقیق

آن­چه مسلم است این است که صنعت بیمه و بالاخص بیمۀ آتش­سوزی و زلزله در بسیاری از کشورهای جهان بسیار پیشرفته و توسعه­یافته­تر است. ولی صنعت بیمۀ ایران با وجود سابقۀ طولانی خود از این قافله بسیار عقب مانده و همچنان توسعه­نیافته به­نظر می­رسد. بیمۀ آتش­سوزی و زلزله و سیل در کشور ما فراگیر نیست و مردم تمایلی برای خرید این بیمه­ها ندارند. لذا در این راستا بررسی و شناخت آسیب­ها و چالش­های صنعت بیمه در این رشته­ها در شرایط بحرانی ازنظر قانونی و محیطی ضروری به­نظر می­رسد.

در ارتباط با چالش­های صنعت بیمه و رشتۀ آتش­سوزی در شهر تهران در شرایط بحرانی تاکنون تحقیق کامل و جامعی انجام نشده است. ولیکن تاکنون تحقیقات تجربی زیادی برای بررسی عوامل مؤثر بر ایجاد چالش­های داخلی در صنعت بیمه صورت گرفته است. برخی از تحقیقات انجام شده در ارتباط با موضوع در جدول 6 ذکر شده است.


 

جدول 6. پژوهش­های انجام‌گرفته پیرامون موضوع

ردیف

عنوان

پژوهشگر/

پژوهشگران

نتایج

سال

1           

بررسی رابطۀ حق­بیمۀ رشتۀ مسئولیت و درآمد در 50 کشور در حال­ توسعه و توسعه­یافته

بینستوک و همکاران[9]

رابطۀ بین حق­بیمۀ رشتۀ مسئولیت و تولید ناخالص داخلی مثبت است و کشش درآمدی بزرگ­تر از واحد دارد.

1998

2           

تعیین عوامل مؤثر بر تقاضای بیمه‌های زندگی در صنعت بیمه ایران

ابراهیم کاردگر

درآمد ناکافی سرپرست خانواده، سطح پایین تحصیلات و تورم از دلایل عدم رشد بیمه‌های زندگی در ایران است.

1376

3           

شناسایی و بررسی عوامل مؤثر بر رشد صنعت بیمه در استان کردستان

فریدون ابراهیمی

عوامل مربوط به ساختار و عملکرد شرکت­های بیمه (عوامل داخلی) و عوامل قانونی، اقتصادی، فرهنگی و فناوری (عوامل خارجی) بر رشد و توسعه در استان کردستان تأثیر دارند.

1390

4           

بررسی موانع مؤثر در کسب‌وکار صنعت بیمه زندگی و ارایه راهکارها

حبیب­اله رجبی گرجی

عوامل ساختاری اقتصادی عملکردی و رفتاری فرهنگی و اجتماعی بر توسعه و رشد صنعت بیمه زندگی اثرگذار هستند.

1391

5           

بررسی عوامل مؤثر بر بیمه‌های هواپیما

راضیه گلستانی

اطلاع­رسانی ضعیف باعث بی­اطلاعی مردم از پوشش‌های بیمه‌ای شده است. عدم تناسب حق‌بیمه با نوع پوشش‌ها و تعرفه‌های بیمارستانی سنخیت ندارند. عوامل اقتصادی فرهنگی و بهداشتی در توسعه بیمه اثر دارند.

1391

6           

شناسایی و اولویت‌بندی عوامل محیطی مؤثر بر اجرای استراتژی سازمانی در صنعت بیمه

مهدیه میرزاجانی

رابطه مثبت بین تولید ناخالص داخلی و تقاضای بیمه هواپیما وجود دارد.

1392

7           

عوامل مؤثر بر اجرای استراتژی صنعت بیمه در راستای طرح تحول صنعت بیمه

مصطفی کلاگر

عوامل مؤثر بر اجرای استراتژی‌های صنعت بیمه کشور در راستای برنامه تحول در این صنعت به ترتیب: 1) تخصیص منابع؛ 2) کنترل؛ 3) ارتباطات؛ 4) نیروی انسانی؛ 5) رهبری؛ 6) برنامه­ریزی عملیاتی؛ 7) فرهنگ؛ 8) تدوین؛ 9) ساختار صنعت؛ 10) عدم قطعیت محیط؛ و 11) قبل از تدوین رتبه­بندی شده­اند.

1393

8           

بیمه‌های آتش­سوزی و

دلایل عدم گرایش افراد به آن

فاطمه سخایی

 

عوامل اجتماعی؛ عوامل مربوط به برنامه‌ریزی؛  عوامل آموزشی؛ عوامل بازاریابی؛ عوامل اقتصادی؛ عوامل مذهبی؛ و عوامل ساختاری به‌گونه‌ای بر بیمه‌های آتش‌سوزی مؤثر بوده‌اند.

1393

چارچوب نظری تحقیق

از ﻧﮑﺎت ﻗﻮت ﭘﮋوﻫﺶ­ﻫﺎی ﻣﺬﮐﻮر، ﺟﻤﻊ­آوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ و مقیاس­های اﻧﺪازه­ﮔﯿﺮی آن­ها است ﮐﻪ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎی ﻣﻨﺎسبی را ﺑﺮای اﺟﺮای ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺤﻘﯿﻖ آﺷﮑﺎر ﻣﯽ­ﺳﺎزﻧﺪ. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﯿﭻ­ﮐﺪام از ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ­ﻫﺎی مطرح‌شده ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع موردمطالعۀ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ارﺗﺒﺎط ﻧﺪارﻧﺪ و هرکدام از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت مطرح‌شده ﻓﻘﻂ یک یا چند متغیر را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داده­اﻧﺪ، اﻣﺎ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ­ﻫﺎی مطرح‌شده، ﻫﻢ ازنظر ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ و ﻫﻢ ازنظر ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ زﻣﯿﻨﻪ­ﻫﺎ و زاوﯾﻪ­ﻫﺎی دﯾﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮای اﺟﺮای ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده، ﺑﻪ­ﻃﻮری­ﮐﻪ حوزه­­ها و شاخص­های چالش­های داخلی صنعت بیمه براساس ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ­ﻫﺎی مطرح‌شده اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه­اﻧﺪ.

از دیدگاه میتراف، مدیریت بحران باید در فرایند مدیریت استراتژیک یکپارچه شود، چون این دو در شش عامل با یکدیگر مشترک هستند. این وجوه اشتراک به‌این قرار است: بر روابط با محیط تأکید دارند، مجموعۀ پیچیده‌ای از ذی‌نفعان در آن حضور دارند، مدیریت ارشد سازمان با آن­ها سروکار دارند، کل سازمان را تحت­تأثیر قرار می‌دهند، توصیفی از یک الگوی ثابت هستند و نمایانگر فرایندهای نوظهور هستند. میتراف برای طبقه‌بندی بحران­ها از دو طیف استفاده می‌کند: یک طیف داخلی یا خارجی بودن بحران­ها را مشخص می‌کند. این­که بحران در داخل سازمان به‌وقوع می‌پیوندد یا در خارج از سازمان. طیف دیگر فنی یا اجتماعی­بودن بحران­ها را نشان می‌دهد.

چارچوب نظری تحقیق برای عرصه­های داخلی شرکت­های بیمه:

  • شرکت­های بیمۀ فعال در بازار صنعت بیمه یکی از حلقه­های اصلی توسعۀ این صنعت هستند. عوامل مربوط به ساختار و عملکرد شرکت­های بیمه در ایجاد چالش­های این صنعت مؤثر هستند(ابراهیمی، 1390).
  • وجود مشکلات و برخی عوامل داخلی شرکت­های بیمه نظیر ضعف­های برنامه­ریزی عملیاتی، آموزش نیروی انسانی، رهبری و ساختاری می­توانند بر اجرای استراتژی­های صنعت بیمه تأثیرگذار باشند(کلاگر، 1393).
  • عدم برنامه­ریزی صحیح و پایین بودن توان مدیریتی و کارشناسی، عدم تسلط بازاریابان بیمه­ای در فروش بیمه و ضعف سیاست­های تبلیغاتی شرکت­های بیمه ازجمله دلایل عدم گرایش مردم به سمت بیمه است. (سخایی، 1393).
  • عدم شناخت خطرات و کانون­های بالقوه بروز حوادث و آتش­سوزی­ها مانند تأسیسات زیربنایی در کلان­شهر تهران و شرایط و ویژگی­های تهران ازجمله تشدید و افزایش بلندمرتبه­سازی و تغییر رویکرد در انتخاب مصالح و مواد نقش عمده­ای در افزایش میزان خسارت در شرایط بحرانی دارند(ابراهیمی، 1390).
  • توسعه و تعمیم خطوط و شبکه گاز شهری در مناطق مختلف شهر تهران بدون توجه به اصول و ملاحظات ایمنی و حفاظتی و عدم استحکام سازه­ها، عدم رعایت­ ضوابط و مقررات ایمنی و آتش­نشانی و استانداردهای موضوعه در زمان بحران خطرآفرین بوده و شرکت­های بیمه را به چالش می­کشد(سخایی، 1393).
  • اثربخش نبودن تبلیغات در زمان، مکان و رشته‌های مشخص از موانع مؤثر در کسب‌وکار صنعت بیمه محسوب می­شوند(رجبی گرجی، 1391).

با توجه به مسائل مطرح­شده و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات گردآوری‌شده، مدل مفهومی چالش­های داخلی صنعت بیمه، به ویژه رشتۀ آتش­سوزی شهر تهران و پیامدهای آن در نمودار 2 ارائه می­گردد.

 

نمودار 2. مدل مفهومی چالش­های داخلی صنعت بیمه و بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران و پیامدهای آن

همچنین در مدل مفهومی محقق ساختۀ تحقیق که با توجه به چارچوب نظری اولیه طرح‌شده است، ارتباط بین فاکتورهای مؤثر بر چالش­های داخلی صنعت بیمه و رشتۀ آتش­سوزی شهر تهران، نشان داده شده است(نمودار 3).

 

 

نمودار 3. مدل مفهومی محقق ساخته تحقیق

روش­شناسی تحقیق

پژوهش حاضر ازلحاظ طرح تحقیق در زمرۀ تحقیقات تحلیل محتوا دسته­بندی می‌گردد. زیرا محقق به­دنبال واکاوی و شناسایی آسیب­ها و چالش­های فراروی صنعت بیمه از ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، ساختاری، سیاسی و مدیریتی است. این تحقیق همچنین ازلحاظ هدف تحقیق در زمرۀ تحقیقات کاربردی دسته­بندی می‌شود، زیرا یافته‌های این پژوهش به مدیران صنعت بیمه کمک می‌کند که با دسته­بندی چالش‏ها و آسیب‌های فرا روی صنعت بیمه بتوانند با استفاده از ابزار درست و راه‏کارهای مناسب و پیشگیرانه از بروز چنین آسیب­هایی در آینده بکاهند‌.

اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ازلحاظ ﻫﺪف، ﮐﺎرﺑﺮدی و ازلحاظ ﻣﺎﻫﯿﺖ و روش، به‌صورت آمیخته می‌باشد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دو روش ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ­ای و ﻣﯿﺪاﻧﯽ انجام ﺷﺪه اﺳﺖ. برای گردآوری اطلاعات مربوط به پیشینه و ادبیات تحقیق از روش کتابخانه­ای استفاده شده است. از ابزار پرسشنامه برای گردآوری نظریات کارشناسان و مدیران صنعت مورد مطالعه (اطلاعات اولیه) جهت ارزیابی استفاده می­شود. در این پژوهش برای گردآوری داده­ها از روش میدانی با به­کارگیری ابزار پرسشنامه استفاده شده است.

جامعۀ آماری: جامعۀ آماری پژوهش حاضر 230 نفر از کارشناسان و مدیران صنعت بیمه و متخصصان رشتۀ آتش­سوزی شرکت­ بیمۀ آسیا در شهر تهران، با تحصیلات حداقل لیسانس و با سابقۀ کاری بیش از پنج سال در زمینۀ بیمه بوده که به تفکیک شامل 55 مدیر، 90 کارشناس و 85 متخصص رشتۀ آتش­سوزی است.

نمونۀ آماری: برای تعیین ﮔﺮوه ﻧﻤﻮﻧﻪ از فرمول کوکران که یکی از پرکاربردترین روش‌ها برای محاسبه حجم نمونه آماری است استفاده شده است. تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران نیازمند آن است که حجم جامعه مشخص باشد. فرمول اصلی محاسبه حجم نمونۀ کوکران به شرح زیر می­باشد:

 

ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮل کوکران ﺗﻌﺪاد ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ از جامعۀ آماری 230 نفره، ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ 140 ﻧﻔﺮ و روش ﻧﻤﻮﻧﻪ­ﮔﯿﺮی ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺳﺎده ﻣﯽ­ﺑﺎﺷﺪ.

همچنین جدولی که به نام جدول مورگان معروف است یکی از پرکاربردترین روش‌ها برای محاسبه حجم نمونۀ آماری است. اگر هر یک از اعداد این جدول در فرمول کوکران قرار داده شود، همین حجم نمونه مشاهده خواهد شد.

 

جدول 7. جدول مورگان برای تعیین حجم نمونه از یک جمعیت آماری معین

 

N

S

230

140

 

ابزار سنجش

ابزار سنجش این پژوهش پرسش­نامۀ محقق ساخته بوده و 40 سؤال دارد. هدف آن ارزیابی عوامل مؤثر در ایجاد چالش‌های صنعت بیمه است و در حوزۀ عوامل داخلی شرکت­های بیمه دارای 29 بیانیۀ توصیفی بوده که توسط 140 نفر از کارشناسان و خبرگان صنعت بیمه و کارکنان شرکت بیمۀ آسیا پاسخ داده می­شود(جدول 8).


 

جدول 8 . پرسشنامه تحقیق(گویه­های عوامل داخلی شرکت­های بیمه)

بعد

حوزه

گویه­(شاخص­­)

داخلی

(B)

 

اقتصادی (B1)

12. میزان اثرپذیری خرید بیمۀ آتش­سوزی از قدرت خرید و نقدینگی مردم در تهران

13. نقش تورم و مشکلات نقدینگی در خرید بیمه­های خرد بیمۀ آتش­سوزی در شهر تهران

 14. سهم تولید ناخالص

 داخلی در افزایش فروش بیمۀ آتش­سوزی در شهر تهران

15. نقش نهاد نظارتی صنعت

 بیمه در توسعه و رشد بیمه­های آتش­سوزی و ورود به سبد کالایی مردم جامعه در شهر تهران

اجتماعی (B2)

16. بی­تأثیر بودن انطباق محصول بیمۀ­ آتش­سوزی با هرم جمعیتی در شهر تهران

17. عدم ارتباط بین ترکیب جمعیتی و نیازهای

بیمه­ای خاص

 در رشتۀ آتش­سوزی در تهران

برنامه‌ریزی

و مدیریتی

(B3)

18. میزان اثرگذاری دیوان­سالاری و بروکراسی در ساختار بیمه­ای بر افزایش قیمت بیمۀ آتش­سوزی در شهر تهران

19. نقش مصوبات برنامه ششم توسعه

 در الزام به تأمین بیمه برای ساختمان و اثاثیه در بیمه­های آتش­سوزی در شهر تهران

20. اثرپذیری رشتۀ آتش­سوزی در تهران از نبود استراتژی­های ورود به بازار از سوی شرکت­­های بیمه­ای

21. نقش مشکلات مدیریتی موجود عدم وجود افراد متخصص و فروشندگان قوی در پیشرفت بیمه­های آتش­سوزی در شهر تهران

22. رابطۀ ترکیب نامناسب سهم رشته­های بیمه­ای با چالش­های صنعت بیمه و خسارات بیمه­های آتش­سوزی شهر تهران

23. تأثیر تعهد شرکت­های بیمه به پرداخت خسارت در استقبال از بیمه­های آتش­سوزی

24. نقش توسعه و تعمیم خطوط و شبکه گازشهری در مناطق مختلف شهر تهران در کاهش خسارات بیمه­های آتش­سوزی شهر تهران

25. رابطۀ قرارگرفتن شهر تهران بر روی گسل­های متعدد با خسارات احتمالی شدید بر فروش بیمه­های آتش­سوزی در شهر تهران

منابع انسانی

(B4)

26. نقش شبکۀ فروش متخصص

 در فروش بیمه­های آتش­سوزی در شهر تهران

27. نقش و ارتباط عدم استفاده از دانش روز بیمه­ای در عقب­ماندگی بیمۀ آتش­سوزی تهران

28. اثرگذاری پرورش اکچوئر بیمه­ای در ارزیابی ریسک­های آتش­سوزی در

 شهر تهران

29. نقش سطح تحصیلات کارکنان در رشد و ارتقا بیمه­های آتش­سوزی در شهر تهران

سیاسی و قانونگذاری

(B5)

30. نقش ورود اشخاص سیاسی در حوزه مدیریت ­ارشد بیمه در اتخاذ تصمیم­های غیرکارشناسی در رشتۀ آتش­سوزی و آسیب­پذیری فرهنگ بیمه

31. ارتباط تحمیل هزینه­های غیرمعمول بر رشتۀ آتش­سوزی با افزایش هزینه­های عمومی و قیمت­گذاری این رشته

32. تأثیر رعایت نکردن ضوابط و مقررات­زیرساختی در ساخت­و سازهای تهران در رشتۀ آتش­سوزی

فرهنگی

(B6)

33. نقش نبود یا کمبود تبلیغات بیمه­ای در بروز مشکلات و چالش­های بیمه­های آتش­سوزی در تهران

34. تأثیر دانش اندک بیمه­ای مردم بر خرید بیمه­های آتش­سوزی در شهر تهران

35. اثرپذیری رضایت­مندی عمومی از بیمۀ آتش­سوزی در شهر تهران

36. سهم تبلیغات اندک بیمه در عدم رشد و توسعۀ بیمه­های آتش­سوزی در شهر تهران

37. رابطۀ عدم شناخت خطرات و کانون­های بالقوه بروز حوادث و آتش­سوزی­ها مانند تأسیسات زیربنایی در خسارات بیمه­های آتش­سوزی در تهران

فناوری

(B7)

38. افزایش تخلفات بیمه­ای درنتیجۀ نبود سیستم منسجم بیمه­ای دررشتۀ بیمه­های آتش­سوزی در تهران

39. سهم ارتباط صنعت بیمه با سازمان­های اطلاعاتی در کاهش کنترل و نظارت بیمه­های آتش‏سوزی

40. نقش بهره­گیری صنعت بیمه از بانک­های اطلاعاتی موجود در کشور در ارائۀ قیمت­گذاری عادلانه در رشتۀ بیمه­های آتش­سوزی در شهر تهران

 

مقیاس نمره­گذاری این پرسشنامه براساس طیف لیکرت بوده که در آن رقم 1 معرف «بسیار کم»، 2 معرف «کم»، 3 معرف «متوسط»، 4 معرف «زیاد» و 5 نیز معرف «بسیار زیاد» می­باشد.

شیوۀ تجزیه‌وتحلیل داده­ها

ﺑﺮای تجزیه‌وتحلیل داده­ﻫﺎی جمع‌آوری‌شده، از هر دو روش آﻣﺎر ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و آﻣﺎر اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ اﺳﺘﻔﺎده شده است. جهت توصیف متغیرهای تحقیق در قالب جدول و نمودار از آمار توصیفی جنسیت، میزان تحصیلات، سابقۀ خدمت و همچنین توصیفی کلی از وضعیت پاسخ­گویی پاسخ­دهندگان به سؤالات پرسشنامه با استفاده از ﻧﺮم­اﻓﺰار SPSS.16 آورده شده است. در قسمت آﻣﺎر اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ نیز برای تحلیل داده­ها جهت قضاوت در خصوص آزمون­های پژوهش، از آزمون­هایی ﻧﻈﯿﺮ آزمون کولموگروف اسمیرنوف[10] برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها، آزمون T-Test(ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ­ﻫﺎ) و ﺿﺮﯾﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ اسپیرمن برای بررسی وجود ارتباط معنی­دار بین متغیرها و رگرسیون استفاده شده است. همچنین ﻣﺪل مفهومی ﻃﺮاﺣﯽﺷﺪۀ تحقیق توسط ﻧﺮم­اﻓﺰار ﻟﯿﺰرل 8.7 مورد ارزیابی قرار گرفته است.

روایی و پایایی تحقیق

قابلیت اعتماد که واژه­هایی مانند پایایی، ثبات و اعتبار  برای آن به­کار برده می‌شود، یکی از ویژگی­های ابزار اندازه­گیری(پرسشنامه یا مصاحبه یا سایر آزمون­های علوم اجتماعی) است. می­توان به تعریف ارائه‌شده توسط ایبل و فریسبی(1989) اشاره کرد: «همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعۀ دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به‌صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی به‌دست‌آمده است».

در این تحقیق به‌منظور تأیید پایایی پرسشنامۀ محقق ساخته تعداد 20 نفر از پاسخ­دهندگان که حداقل 10 نفر از آنان از رده­های مختلف بودند، به­عنوان نمونه انتخاب شدند. پس از جمع­آوری پرسشنامه­ها­، چهار هفته بعد، دوباره همان پرسشنامه در اختیار همان 20 نفر قرار گرفت. طبق محاسبات انجام‌گرفته، ضریب همبستگی آزمون اول 85/0 و ضریب همبستگی آزمون دوم 76/0 به‌دست‌آمده آمد که نشان­دهندۀ پایایی پرسشنامه است. ضریب آلفای کرونباخ به‌دست‌آمده برای بعد عوامل داخلی پرسشنامه در جدول 9 ذکر شده است.

جدول 9. ضریب آلفای کرونباخ به‌دست‌آمده برای بعد عوامل داخلی پرسشنامه

بعد

تعداد سؤالات

واریانس

ضریب آلفای به‌دست آمده

عوامل داخلی شرکت­های بیمه

29

94/90

947/0

 

مطابق جدول 9 در این پرسشنامه مقدار آلفا برای بعد عوامل داخلی مؤثر بر در ایجاد چالش­های صنعت بیمه بالاتر از 7/0 و نزدیک به 1 است که نشانۀ پایایی بالای پرسشنامه می­باشد.


 

یافته­های پژوهش

براساس آمار استخراج شده از پرسشنامه­ها، میزان تحصیلات 82 درصد پاسخ­دهندگان در سطح فوق­لیسانس و دکترا بوده است که این میزان با توجه به اهمیت نقش سطح تحصیلات پاسخ­دهندگان در بررسی چالش­ها در حد مطلوبی قرار دارد(جدول 10).

جدول 10. توزیع فراوانی میزان تحصیلات پاسخ­دهندگان

میزان تحصیلات

فراوانی

درصد معتبر

لیسانس

25

18

فوق لیسانس

86

61

دکترا

29

21

جمع

140

100

 

همچنین مشخص گردید که از میان 140 نفر پاسخ­دهنده، 98 نفر مرد و 42 نفر زن بودند؛ بنابراین میزان سهم مردان با 70% بیشتر از سهم زنان با 30% بوده است. همچنین سابقۀ خدمت 80% پاسخ­دهندگان 10 سال به بالا بوده است که این میزان با توجه به اهمیت نقش سابقۀ خدمت پاسخ­دهندگان در بیمه و تجارب کسب شده، در بررسی چالش­ها در حد مطلوبی قرار دارد.

نتایج حاصله در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮐﺎر ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﺎن، ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﮐﻞ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﺎن اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎبقۀ ﮐﺎر 7 ﺳﺎل و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎبقۀ ﮐﺎر 26 سال و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ سابقۀ ﮐﺎر پاسخ­گویان در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ 7/18 ﺳﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ که از لحاظ سابقۀ کاری و تجربۀ مورد نیاز برای این پژوهش، مناسب می­باشد.

آماره­های توصیفی عوامل داخلی شرکت­های بیمه

در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ و ﺳﻨﺠﺶ ﻣﺘﻐﯿﺮ عوامل داخلی شرکت­های بیمه، از اﺑﻌﺎد هفت­گانه(حوزۀ اقتصادی، حوزۀ اجتماعی، حوزۀ برنامه­ریزی و مدیریتی، حوزۀ منابع انسانی، حوزۀ سیاسی و قانون­گذاری، حوزۀ فرهنگی و حوزۀ فناوری) اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد، اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺘﺸﮑﻞ از 29 ﮔﻮﯾﻪ در ﺳﻄﺢ ﺳﻨﺠﺶ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ و در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﯿﻒ ﻟﯿﮑﺮت و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ پنج ﮔﺰﯾﻨﻪ­ای ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻤﻊ زدن ﮔﻮﯾﻪ­ﻫﺎی رﺗﺒﻪ­ای، ﻣﺘﻐﯿﺮی ﻓﺎﺻﻠﻪ­ای ﺑﺎ داﻣنۀ 1753 ﻧﻤﺮه به‌دست آﻣﺪ، ﻧﻤﺮۀ 1770 ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن نقش عوامل داخلی شرکت­های بیمه در ایجاد چالش­ها و ﻧﻤﺮۀ 17 ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺑﻮدن ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮدن نقش عوامل داخلی شرکت­های بیمه در ایجاد چالش­ها می‏باشد. با توجه به جدول 11 ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ سطح عوامل داخلی شرکت­های بیمه ﺑﺮاﺑﺮ 32/100 است.

جدول 11. آماره­ﻫﺎی ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ مربوط به عوامل داخلی شرکت­های بیمه

میانگین

میانه

مد

انحراف معیار

واریانس

دامنۀ تغییرات

حداقل

آماره

حداکثر آماره

تعداد

100.32

336

-

9.5

90.94

1753

0

98

140

 

توزیع فراوانی گویه­های حوزه­های هفت­گانه عرصۀ داخلی شرکت­های بیمه از دیدگاه پاسخ­دهندگان در جدول 12 قابل مشاهده است.

جدول 12. توزیع فراوانی گویه­های حوز­های عرصۀ داخلی از دیدگاه پاسخ­دهندگان

بعد

حوزه

گویه

بسیار کم

کم

متوسط

زیاد

خیلی زیاد

جمع

میانگین

داخلی

(B)

B1

12

0

0

5

42

93

140

6/129

13

0

0

6

36

98

140

4/130

14

17

29

31

36

27

140

4/89

15

3

12

25

44

56

140

1/111

B2

16

9

20

32

36

43

140

8/104

17

10

30

33

39

28

140

93

B3

18

4

24

29

37

46

140

4/103

19

0

19

23

41

57

140

2/111

20

1

12

28

38

61

140

2/113

21

0

1

8

41

90

140

128

22

25

40

34

27

14

140

77

23

8

17

35

39

41

140

6/101

24

21

39

42

12

26

140

6/80

25

15

36

38

32

19

140

8/84

B4

26

0

11

23

30

76

140

2/118

27

14

16

30

48

32

140

6/93

28

19

29

28

35

29

140

2/89

29

22

39

31

28

20

140

81

B5

30

5

21

52

33

29

140

96

31

8

21

29

46

36

140

2/100

32

16

31

40

25

28

140

6/99

B6

33

0

1

12

42

85

140

2/126

34

0

3

9

47

81

140

2/125

35

0

27

32

45

36

140

102

36

5

21

26

39

49

140

2/105

37

12

24

34

38

32

140

8/94

B7

38

15

26

45

36

18

140

2/83

39

19

44

29

30

18

140

8/80

40

12

32

46

31

19

140

6/86

 

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ­ﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ:

ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ به‌دست‌آمده از مجموع گویه­ها در حوزۀ اقتصادی 12/115 می­باشد که بیانگر این است که حوزۀ اقتصاد نقش بسیار مهم و اساسی در ایجاد چالش­های داخلی صنعت بیمه دارد.

در حوزۀ فرهنگی، ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ به­دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﺠموع گویه­ها 68/110 می­باشد که بیانگر این است که حوزۀ فرهنگی، نقش مهمی در ایجاد چالش­های داخلی صنعت بیمه دارد.

ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ به­دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﺠموع گویه­ها در حوزۀ برنامه­ریزی و مدیریتی 97/99 می­باشد که بیانگر این است که حوزۀ برنامه­ریزی و مدیریتی، نقش نسبتاً زیادی در ایجاد چالش­های داخلی صنعت بیمه دارد.

ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ به‌دست‌آمده از ﻣﺠموع گویه­ها در حوزۀ اجتماعی 9/98 می­باشد که بیانگر این است که حوزۀ اجتماعی نقش متوسطی در ایجاد چالش­های داخلی صنعت بیمه دارد.

ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ به­دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﺠموع گویه­ها در حوزۀ سیاسی و قانون­گذاری 6/98 می­باشد که بیانگر این است که حوزۀ سیاسی و قانون­گذاری، نقش کمی در ایجاد چالش­های داخلی صنعت بیمه دارد.

ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ به­دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﺠموع گویه­ها در حوزۀ منابع انسانی 5/95 می­باشد که بیانگر این است که حوزۀ منابع انسانی، نقش متوسطی در ایجاد چالش­های داخلی صنعت بیمه دارد.

در حوزۀ فناوری، ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ به­دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﺠموع گویه­ها 53/83 می­باشد که بیانگر این است که حوزۀ فناوری، نقش چندان مهمی در ایجاد چالش­های داخلی صنعت بیمه ندارد.

آماره­ﻫﺎی ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ مربوط به حوزه­های عرصۀ داخلی شرکت­های بیمه در جدول 13 درج شده است.

 

جدول 13.آماره­ﻫﺎی ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ مربوط به حوزه­های عرصۀ داخلی شرکت­های بیمه

حوزه

میانگین

میانه

مد

انحراف معیار

واریانس

دامنۀ تغییرات

حداقل آماره

حداکثر آماره

تعداد

اقتصادی

115.12

75

0 و144

16.73

280.20

490

0

98

140

اجتماعی

98.9

96

-

5.9

34.81

206

9

43

140

برنامه­ریزی و مدیریتی

99.97

80

0و24و48و164

16.71

279.27

450

0

90

140

منابع انسانی

95.5

84

22

13.86

192.21

380

0

76

140

سیاسی و قانون­گذاری

98.6

100

42

1.85

3.44

179

5

46

140

فرهنگی

110.68

78

0

12.72

161.84

425

0

85

140

فناوری

83.53

90

90

2.37

5.66

132

12

46

140

 


آزمون­های تحقیق

برای آزمون­های تحقیق، به دلیل نرمال نبودن توزیع متغیرهای موردمطالعه و نیز بررسی رابطۀ بین متغیرها در آزمون باید از ضریب همبستگی اسپیرمن[11] که یک روش ناپارامتریک برای بررسی ضریب همبستگی بین دو متغیر می­باشد استفاده نمود. آزمون اسپیرمن برای عوامل داخلی شامل یک آزمون اصلی برای عرصه­های داخلی شرکت‏های بیمه و هفت آزمون فرعی برای حوزه­­های این عرصه(اقتصادی، اجتماعی، برنامه­ریزی و مدیریتی، منابع انسانی، سیاسی و قانون­گذاری، فرهنگی و فناوری) انجام گرفت. نتیجۀ آزمون اسپیرمن صورت­گرفته برای آزمون اصلی عرصه­های داخلی شرکت­های بیمه به شرح زیر است:

بین عرصه­های داخلی شرکت­های بیمه و آسیب­ها و چالش­های داخلی فراروی صنعت بیمۀ کشور(شرکت بیمۀ آسیا) در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران رابطۀ معناداری وجود دارد.

 

 

       H0: ارتباط معناداری بین دو متغیر آزمون وجود ندارد( )

H1      : ارتباط معناداری بین دو متغیر آزمون وجود دارد( )

 

جدول 14. آزمون اسپیرمن ضریبهمبستگی(آزموناصلی و آزمون­های فرعی)

آزمون

                                            متغیر وابسته

متغیر مستقل

آسیب­ها و چالش­های صنعت بیمه

اصلی

عرصه­های داخلی شرکتهای بیمه

مقدار ضریب همبستگی( )

644/0

سطح معنی­داری(Sig)

000/0

تعداد(N)

140

 

چون مقدار سطح معنی­داری 000/0 از سطح 01/0 کمتر است، در نتیجه با احتمال 99/0H0رد می­شود و H1 مورد قبول است. درنتیجه می­توان چنین گفت که بین عرصه­های داخلی شرکت­های بیمه و حوزه­های مرتبط با آن و آسیب­ها و چالش­های داخلی فراروی صنعت بیمۀ کشور(شرکت بیمۀ آسیا) در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران رابطۀ معناداری وجود دارد.

تحلیل نمودار لیزرل مدل مفهومی تحقیق

دو نوع اصلی از متغیرها در مدل‌سازی معادلات ساختاری شامل متغیرهای مشاهده‌شده(معرف) و متغیرهای پنهان(سازه) وجود دارند. متغیرهای پنهان مستقیماً قابل‌مشاهده یا اندازه­گیری نیستند بلکه به­طور غیرمستقیم مورد مشاهده و اندازه­گیری قرار می‌گیرند. متغیرهای مشاهده‌شده یا معرف متغیرهایی هستند که مستقیماً مورد مشاهده و اندازه­گیری قرار می­گیرند. از سوی دیگر متغیرهای مشاهده­شده یا پنهان می­توانند به‌صورت مستقل یا وابسته تعریف شوند. متغیرهای مستقلی که با فرض عدم وجود خطا اندازه­گیری می­شوند متغیرهای برون­زا یا جریان­دهنده و متغیرهای وابسته یا میانجی متغیرهای درون­زا یا جریان­گیرنده نامیده می­شوند.

در پژوهش حاضر: «حوزه­ها و عرصه­های داخلی شرکت­­های بیمه» متغیر مستقل و «آسیب­ها و چالش­های صنعت بیمه» متغیر وابسته می­باشند. در این پژوهش مدل اندازه­گیری و معادلات ساختاری که با کمک نرم­افزار LISREL 8.7 از داده­های حاصل از پرسشنامه­ها استخراج شده است، نشان­دهنده روابط میان متغیرهای مستقل و متغیر وابسته پژوهش می­باشد؛ یعنی میزان همبستگی و اثرپذیری متغیر وابسته(آسیب­ها و چالش­های صنعت بیمه) از متغیرهای مستقل(حوزه­ها و عرصه­های داخلی شرکت­­های بیمه) را نشان می­دهد(نمودار 4).

 

 

نمودار 4 . مدل عمومی لیزرل طراحی‌شده برای تبیین چهارچوب نظری تحقیق

 

  • Chi-Square (کای دو): این آزمون مشابه دیگر آزمون‌های آماری است که میزان ارتباط یا وابستگی بین متغیرها را اندازه می­گیرد. اﯾﺪه­آل آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار کای­دو دارای ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداری ﺑﯿﺸﺘﺮ از 05/0 ﺑﺎﺷﺪ؛ که در این پژوهش مقدار 31.24 گزارش شده و مطلوب است.
  • DF (درجۀ آزادی): درجۀ آزادی عبارت است از تعداد فراوانی­هایی که اجازه دارند تغییر کنند. البته درجۀ آزادی ماهیتاً بسیار فنی است و تأثیری بر تحقیق نمی­گذارد. ازاین‌رو محققین مختلف نیز در هنگام ارائه گزارش تحقیق برای آزمون­های مختلف آماری به مقدار آن اشاره می­کنند.
  • P-value: احتمال رد فرضیه صفر به‌شرط درست بودن آن براساس داده­های مشاهده‌شده هست. به عبارت ساده­تر میزان شانسی بودن اختلاف مشاهده‌شده از فرضیه صفر هست هر چه قدر این احتمال عددی کوچک باشد اعتماد ما به واقعی بودن اختلاف مشاهده‌شده بیشتر است که در این پژوهش مقدار آن 256/0 می­باشد که به صفر نزدیک است.
  • ﺷﺎﺧﺺ RMSEA ریشۀ دوم ﺑﺮآورد وارﯾﺎﻧﺲ ﺧﻄﺎی ﺗﻘﺮﯾﺐ می‌باشد. اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮای مدل‌های ﺧﻮب 05/0 و ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ. ﻣﺪﻟﯽ ﮐﻪ در آن اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ 10/0 یا ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮازش ﺿﻌﯿﻔﯽ دارد. ﻣﻘﺪار ﻧﺎﭼﯿﺰ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ(005/0) ﺑﺮای ﻣﺪل طراحی‌شده در اﯾﻦ تحقیق، ﻧﺸﺎن از ﺑﺮازش ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ داده­ﻫﺎی گردآوری‌شده و FIT ﻋﺎﻟﯽ آن‌ها دارد.

مدل تحلیلی تحقیق

در مدل محقق ساخته تحلیلی تحقیق که با توجه به چارچوب نظری اولیه طرح‌شده است، ارتباط بین فاکتورهای مؤثر بر چالش­های داخلی صنعت بیمه و رشتۀ آتش­سوزی شهر تهران، نشان داده‌شده است که با توجه به نتایج به‌دست‌آمده،  اولویت بندی به شرح ذیل می‏باشد(نمودار 5).

 

 

نمودار 5. اولویت­بندی مؤلفه­های مدل مفهومی تحقیق به ترتیب میانگین بدست آمده

جمع­بندی و نتیجه­گیری

بیمه به­عنوان یکی از ابزارهای بازار مالی، نقش مهمی ‌در توسعۀ رشد اقتصادی بر عهده دارد و یک راهکار بسیار مناسب برای جبران خسارت‌های آسیب­دیدگان ناشی از عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، اقلیمی و فرهنگی است؛ بنابراین باید تمام اجزایی را که در جهت تقویت و بهبود سیستم بیمۀ کشور مورد نیاز است، فراهم کرد تا شرکت­های بیمه در این راه بتوانند با انگیزه­ای زیاد و هدفی والا بر مشکلات و چالش­های پیش رو غلبه کرده و به موفقیت‌های قابل قبولی دست یابند.

از آن­جایی­که عدم آشنایی با عوامل ایجادکنندۀ مشکلات و چالش­های صنعت بیمه خصوصاً در رشتۀ آتش­سوزی، می­تواند در شرایط بحرانی موجب وارد آمدن خسارات هنگفتی به شرکت­های بیمه شده و حتی به ورشکستگی آن­ها بیانجامد، لذا این تحقیق به­منظور بررسی چالش­ها و مشکلات این صنعت و به­خصوص بیمۀ آتش­سوزی و زلزله در شهر تهران در شرایط بحرانی انجام شد.

درمجموع ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﯾﺎﻓﺘﻪ­ﻫﺎی این ﭘﮋوﻫﺶ هفت حوزه در عرصۀ داخلی اثرگذار بر آسیب­ها و چالش­های صنعت بیمۀ کشور در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران در شرایط بحرانی شناسایی شدند. نتایج نشان می­دهد که در میان عوامل داخلی شرکت­­های بیمه، حوزه­های اقتصادی، فرهنگی، برنامه­ریزی و مدیریتی، اجتماعی، سیاسی و قانون­گذاری، منابع انسانی و حوزۀ فناوری به ترتیب بیشترین نقش را در ایجاد آسیب­ها و چالش­های صنعت بیمۀ کشور(شرکت بیمۀ آسیا) در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی در شهر تهران دارند.

پس از بررسی و تجزیه‌وتحلیل آمار استخراج­شده از پرسشنامه­ها مشخص گردید که تورم و مشکلات نقدینگی در خرید بیمه­های خرد بیمۀ آتش­سوزی؛ اثرپذیری خرید بیمۀ آتش­سوزی از قدرت خرید و نقدینگی مردم در شهر تهران؛ مشکلات مدیریتی موجود و عدم وجود افراد متخصص و فروشندگان قوی؛ نبود یا کمبود تبلیغات بیمه­ای؛ دانش اندک بیمه­ای مردم؛ فقدان شبکۀ فروش متخصص در فروش بیمه­های آتش­سوزی؛ نبود استراتژی­های ورود به بازار از سوی شرکت­­های بیمه­ای؛ مصوبات برنامۀ ششم توسعه در الزام به تأمین بیمه برای ساختمان و اثاثیه؛ نقش نهاد نظارتی صنعت بیمه در توسعه و رشد بیمه­های آتش­سوزی و ورود به سبد کالایی مردم جامعه در شهر تهران؛ تبلیغات اندک بیمه در رشتۀ آتش‌سوزی و عدم انطباق محصول بیمۀ­ آتش­سوزی با هرم جمعیتی در شهر تهران، مهمترین شاخص­های ایجادکنندۀ آسیب­ها و چالش‌های داخلی صنعت بیمۀ کشور(شرکت بیمۀ آسیا) در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران در شرایط بحرانی می­باشند.

قابل ذکر است که چالش­های صنعت بیمه کشور(شرکت بیمۀ آسیا) در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران در شرایط بحرانی، پیامدها و تبعات منفی و زیان­باری را برای این صنعت و بالاخص رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی در شهر تهران به همراه دارد. در حوزۀ اقتصادی: تغییر سبد مصرف بیمه مردم/ تأثیرگذاری بر سبد مصرفی مردم/ تغیر بیمه از کالای ضروری به لوکس/ عدم ورود صنعت بیمه در ابعاد مختلف زندگی؛ در حوزۀ فرهنگی: پایین بودن فرهنگ بیمه­ای و شعور بیمه­ای مردم/ بی­پناهی مردم در زمان بروز مشکلات/ بالا رفتن ضریب نفوذ بیمه/ خسارات شدید بیمۀ آتش­سوزی در صورت وقوع زلزلۀ شدید؛ در حوزۀ برنامه­ریزی و مدیریتی: افزایش هزینه/ عدم افزایش  سهم بیمه از GNP / احتمال وقوع آتش­سوزی بر اثر وقوع زلزله و وارد آمدن خسارات سنگین؛ در حوزۀ اجتماعی: افزایش نارضایتی مردم از محصولات بیمه­ای/ لزوم یا تهیه و تدوین محصولات مناسب؛ در حوزۀ سیاسی و قانون­گذاری: کاهش یا سلب اعتماد اجتماعی به صنعت بیمه/ آسیب­پذیری به اعتماد و ثبات عمومی بیمه/ افزایش هزینه­های عمومی به مردم؛ قیمت­گذاری ناعادلانه/ عدم استحکام سازه­ها و احتمال وارد آمدن خسارات شدید در صورت وقوع آتش­سوزی متعاقب زلزله/ اتخاذ تصمیم­های غیرکارشناسی؛ آسیب­پذیری به فرهنگ بیمه­ای؛ در حوزۀ منابع انسانی: عقب­ماندگی صنعت بیمه؛ رشد نامتناسب/ اجازۀ ورود افراد غیرمتخصص به صنعت/ عدم ورود فناوری در صنعت بیمه / ارزیابی نامناسب ریسک­ها و در حوزۀ فناوری: ناتوانی در قیمت­گذاری عادلانه/ افزایش تخلفات بیمه­ای/ کاهش کنترل و نظارت به‌مثابه پیامدهای حوزه­های داخلی ایجادکنندۀ چالش­ها شناسایی شدند.

همچنین نتایج حاصل از تحلیل و بررسی آمار بیمۀ آتش­سوزی شرکت بیمۀ آسیا نشان می­دهد که عملکرد این شرکت در شهر تهران در سال­های اخیر ضعیف بوده است. عملکرد شرکت بیمۀ آسیا در رشتۀ آتش­سوزی با عملکرد شعب شهر تهران در سال 1395 در جدول 15 مقایسه شده است.

جدول 15. مقایسۀ عملکرد شرکت بیمۀ آسیا در رشتۀ آتش­سوزی با عملکرد شعب تهران / 1395

شرح

کل کشور

شهر تهران

سهم شهر تهران از کل

تعداد بیمه­نامۀ صادره

196.326 فقره

32.596 فقره

6/16 درصد

حق بیمۀ تولیدی

875.909.000.000.000 ریال

544.398.148.643 ریال

06/0 درصد

خسارت پرداختی

390.014.000.000.000 ریال

156.380.513.921 ریال

04/0 درصد

 

راه­کارها و پیشنهاد‌ها

چالش­های داخلی صنعت بیمه کشور(شرکت بیمۀ آسیا) در رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران در شرایط بحرانی، پیامدها و تبعات منفی و زیان­باری را برای این صنعت و بالأخص رشتۀ بیمۀ آتش­سوزی در شهر تهران به همراه دارد. به­منظور مقابله با این پیامدها، راه­کارهای زیر در حوزه­های عرصۀ داخلی ایجادکنندۀ چالش­ها، ارائه می­شوند: در حوزۀ اقتصادی: وارد ساختن بیمه در سبد خرید مردم؛ ایجاد شرکت­ها و پشتیبانی­های اتکایی داخلی؛ همراهی بیمه با طرح سلامت دولت؛ تبلیغات صوتی و تصویری و محیطی صنعت بیمه در کشور و بهره­گیری از ویژگی پس­اندازی بیمه در نبود طرح­های تأمین اجتماعی. در حوزۀ فرهنگی: وارد ساختن مباحث بیمه­ای در دروس آموزش‌وپرورش؛ تبلیغات برای بالا بردن فرهنگ بیمه و برگزاری دوره­های آموزشی جهت کارشناسان و مهندسان به­منظور شناخت خطرات و کانون­های بالقوه بروز حوادث و آتش­سوزی­ها مانند تأسیسات زیربنایی در شهر تهران. در حوزۀ برنامه­ریزی و مدیریتی: تربیت و بهره­گیری از افراد متخصص در صنعت بیمه؛ تدوین استراتژی­های بازار محور یا محصول محور؛ اجتماعی­سازی بیمه در برنامه­ها و طرح‌های گروهی؛ اصلاح فرایند صدور و خسارت برای رضایتمندی بیشتر مردم؛ تلاش برای وارد ساختن بیمه در اقتصاد؛ در نظر گرفتن اصول و ضوابط ایمنی و حفاظتی در توسعۀ شبکۀ گاز شهری و تصویب قوانین و آیین­نامه­های ایمن­سازی مرتبط با ساخت­وسازها در شهر تهران. در حوزۀ اجتماعی: طراحی محصولات پکیجی و طراحی محصولات برای بازار خاص جمعیتی. در حوزۀ سیاسی و قانون­گذاری: معافیت از مالیات بخشی از بیمه­ها؛ نظارت بر نحوه مصرف بودجه­های بیمه­ای در قانون؛ نظارت دقیق بر اجرای ضوابط و مقررات زیرساختی و استانداردهای ساخت‌وساز در شهر تهران و تقویت نقش بخش­های بیمه­ای در تصمیمات بیمه­ای. در حوزۀ منابع انسانی: اعزام مدیران و کارشناسان به کشورهای غربی؛ دعوت از اساتید بیمه­ای تراز اول برای تربیت متخصصان بیمه­ای و الزام به استفاده از اکچوئر در شرکت­های بیمه­ای از سوی نهاد ناظر و در حوزۀ فناوری: تدوین سیستم core insurance در صنعت بیمه؛ ایجاد ارتباط با سایر بانک­های اطلاعاتی کشور برای اهداف بیمه­ای و تدوین و بسط برنامه­های بیمه­ای موجود در بازار.

همچنین اجرای سیاست­های کلی اقتصاد مقاومتی مرتبط با صنعت بیمه با هدف تأمین رشد پویا و بهبود شاخص­های مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم­انداز بیست ساله با رویکردی جهادی، انعطاف­پذیر، فرصت­ساز، مولد، درون­زا، پیشرو و برون­گرا می­تواند ازجمله راه­کارهای اساسی برای حل این چالش­ها محسوب شود.

در انتها چالش­های داخلی صنعت بیمه و بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران و پیامدها و راه­کارهای مقابله با آن­ها در نمودار 6 ترسیم شده است.

 

نمودار 6 . چالش­های داخلی صنعت بیمه و بیمۀ آتش­سوزی شهر تهران و پیامدها و راهکارهای مقابله با آن­ها

[1]. ASIA Insurance Company

[2]. Thierry

[3]. M. F. Lechat

[4]. Macconkey 

[5]. Fink 

[6]. Little John

[7] . حسینی و همکاران، 1387

[8] . پورعزتی و همکاران، 1388

[9] - Beenstock, Dickinson & Khajuria

[10]. Kolmogorov–Smirnov test

[11]. Spearman rank correlation

مراجع

 

آزموده ­اردلان، علی­رضا؛ فروتن، احسان؛ و آقامحمدی، حسین،(1385)، «مدل­سازی مکانی برای کاهش خسارتهای زلزله»، مجموعه مقالات اولین همایش مقابله با سوانح طبیعی، قطب علمی ـ مهندسی نقشه­برداری پردیس فنی دانشگاه تهران.
ابراهیمی، فریدون، (1390)، شناسایی و بررسی عوامل موثر بر رشد صنعت بیمه در استان کردستان، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی سنندج.
اکبرپور، لیلا، (1394)، «کم­بیمه­گی چالش اصلی بیمه­های آتش­سوزی»، روزنامۀ دنیای اقتصاد، شمارۀ 3678، 26/10/1394.
پورعزتی، علی­اصغر؛ روشندل اربطانى، طاهر؛ و قلى­پور، آرین، (1388)، «تدوین الگوى جامع فراگرد مدیریت بحران با رویکرد نظم و امنیت»، فصل­نامۀ دانش انتظامی، سال دهم، شمارۀ دوم، صص 80-63.
حسینى، حسین؛ و جدى، سیدمجید، (1387)، مدیریت بحران با رویکرد امنیت عمومى، جلد اول، چاپ دوم، تهران: معاونت آموزش ناجا.
رجبی­گرجی، حبیب­الله، (1391)، بررسی موانع موثر در کسب‌وکار صنعت بیمه زندگی و ارایه راه­کارها، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی فیروزکوه.
رحمتی­نودهی، رسول؛ فضل­هاشمی، سید محمدتقی؛ و حاجی­قربانی، مریم، (1393)، مبانی اصول و کلیات بیمه، چاپ اول، تهران: انتشارات گسترش فرهنگ کتاب.
رشیدی، آیدین، (1393)، «پروژۀ بازاریابی شرکت بیمۀ آسیا»، پروژۀ مقطع کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، تابستان.
رضایی، محمد، (1394)، «بررسی ضرورت و راه­کارهای توسعه بیمه بلایای طبیعی در جامعه»، پایگاه خبری ریسک­نیوز، 7 بهمن 1394، قابل بازیابی در: <http://risknews.ir/news>.
آمار عملکرد دوازده ماهه سال ۱۳۹۵ بازار بیمه کشور، قابل بازیابی در: <http://centinsur.ir>.
سالنامۀ آماری 1394 صنعت بیمه، (1395)، پدیدآورندگان: دفتر برنامه ریزی و توسعه، اداره تحلیل­های آماری، بیمۀ مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تهران: بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
آمار استخراجی مرکز طرح و توسعه بیمۀ آسیا، (1395)، تهران: دفتر مرکزی شرکت بیمۀ آسیا.
سخایی، فاطمه، (1393)، «بیمه‌های آتش سوزی و دلایل عدم گرایش افراد به آن»، پایان­نامۀ دورۀ کارشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.
عظیمی، سید حمیدرضا، (1394)، «تحلیل PEST چیست؟»، پورتال جامع مدیریت و صنعت، 25 مرداد، قابل بازیابی در: < http://www.myindustry.ir/strategic-management/article/pest-analysis.html>.
کاردگر، ابراهیم، (1376)، تعیین عوامل مؤثر بر تقاضای بیمه‌های زندگی در صنعت بیمۀ ایران، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکدۀ علوم.
کریمی، آیت، (1392)، کلیات بیمه، تهران: پژوهشکدۀ بیمه.
کلاگر، مصطفی، (1393)، عوامل مؤثر بر اجرای استراتژی صنعت بیمه در راستای طرح تحول صنعت بیمه، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.
گلستانی، راضیه، (1391)، بررسی عوامل مؤثر بر بیمه‌های هواپیما، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی.
مقرب، علیرضا، (1394)، «تخفیف­های غیرفنی رشتۀ آتش­سوزی را زمین­گیر کرد»، پایگاه خبری ریسک­نیوز، 7 بهمن، قابل بازیابی در: <http://risknews.ir/news>.
میرزاجانی، مهدیه، (1394)، «شناسایی و اولویت­بندی عوامل محیطی مؤثر بر اجرای استراتژی سازمانی در صنعت بیمه»، پایان­نامۀ ارشد مدیریت بازرگانی دانشکده الکترونیک دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز.
یاراحمدی خراسانی، مهدی، (1384)، «بحران؛ واقعیتی جدایی­ناپذیر از ماهیت درونی سازمان‌ها»، ماهنامۀ مدیریت، سال پانزدهم، شمارۀ 102-101، صص 48-43.
Pricewaterhouse Coopers (PWC), Top insurance industry issues in 2017, annual report, Volume 9.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 مرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 10 تیر 1395
  • تاریخ پذیرش: 21 آبان 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار